Endometriozis

Endometriozis, en çok ilgi duyduğum, araştırmalar yaptığım, konferanslar düzenlediğim jinekolojik hastalıkların başında gelmektedir. Endometriozis hastalığının ülkemizde bilinirliğini ve farkındalığını artırmak için yoğun çaba harcadım. Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek, sadece Endometriozisi ve Kronik Pelvik Ağrısı olan hastalar ile ilgilenen merkezi Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde, 2017 yılında kurdum ve 2019 yılına kadar da bu merkezin direktörlüğünü yürüttüm. 2019 Nisan ve 2020 Kasım ayları arası Ankara Memorial Hastanesinde çalıştım. Kasım 2020’den itibaren Türkiye’nin dört bir yanından gelen endometriozisli hastalarımızı Ankara’da kliniğimizde görüp, tedavilerini yapmaktayız.

(Milliyet Gazetesi: Ankara’da Endometriozis Polikliniği Açıldı)

O dönemde yüzlerce Endometriozis hastasının tetkik, tedavisini ve ameliyatlarını gerçekleştirdim. Bu merkezi kurmamdaki en önemli motivasyonum, endometriozis hastalarının sahipsiz kaldığını gözlemlemem ve ileri düzey cerrahi deneyim gerektiren endometriozis cerrahisinin en iyi şekilde uygulanmasını sağlamaktı.

Bu hastalığın yalnızca toplumda değil, hekimler arasında da yeterince bilinmediğini gözlemlediğim için farkındalığı artırmaya yönelik birçok sosyal sorumluluk projesi ve eğitim programına katkıda bulundum ve katkıda bulunmaya devam ediyorum.

Ankara Endometriozis Merkezi^‘nin kurucusu olarak, Ankara’daki kliniğimde endometriozis hastalarına şifa olmaya çalışmaktayım. Ayrıca ayın bazı günlerinde İstanbul’da yaşayan ve Ankara’ya gelme imkânı olmayan endometriozis hastalığından mustarip hastaları İstanbul’da görmekteyim. Ayrıntılı bilgi almak veya Ankara ve İstanbul’daki randevular için iletişim bölümünde yer alan telefon numarası üzerinden bize ulaşabilirsiniz.

Endometriozis hastalığının halk arasında en iyi bilinen formu, endometrioma adını verdiğimiz, çikolata kisti olarak bilinen halidir. Aslında çikolata kistleri endometriozis hastalığının yumurta üzerinde olan halidir. Diğer endometriozis formlarından farkı, çikolata kistlerinin yumurta rezervini azaltabilmeleridir. Kadınlara, endometriozis hastalığı tanısı, genelde bu kistlerin ultrason ile görülmesi ile konulur. Endometriomalar (çikolata kistleri), ultrason ile kolayca tanınabilmektedir, bunun nedeni çikolata kistlerinin ultrasonda tipik görüntülerinin olmasıdır.

(Çikolata Kisti ve Tedavisi sayfamı incelemek için burayı tıklayınız.)

Aşağıda paylaştığım, Endometriozis hastalığı ile ilgili bilgilendirici yazımı okuyabilirsiniz.

Endometriozis Hastalığının İsmi Nereden Gelmektedir?

Endometriozis hastalığının ismi, endometrium yani rahmin en iç zarının ismi ile –esis kelimesi, yani benzer veya meydana gelmek anlamında olan Latince bir kelimenin birleşmesinden oluşmuştur. Endometriozis; rahim dokusuna benzer, rahim dokusundan meydana gelen, anlamına gelmektedir. Endometriozis hastalığı; Sampson teorisinde anlatıldığı gibi, regl (adet) sırasında dökülen endometriumun yani rahmin en iç tabakası hücrelerinin, karın içine geri akım ile geçmesi ve burada hayatta kalmayı başarması ve burada yaptığı birtakım değişiklikler sonucunda endometriuma benzer hücrelerin oluşması sonucu meydana gelmektedir.

Endometriozis hastalığına neden olan bu ektopik endometrium dokusunun en önemli besin kaynağı kadınlık hormonu olan östrojendir. Östrojen hormonu ilk adet sonrası kadınlarda salgılanmaya başlanıp, menopoz döneminde salınımı oldukça azalmaktadır. Bu nedenle Endometriozis hastalığı en sık 15-49 yaşlar arasında, kadınlık hormonun yüksek olduğu dönemde görülür. Endometriozis hastalığı üreme çağındaki kadınlarda görülen sık hastalıklardan biridir. Üreme çağındaki her 10 kadından birinde Endometriozis hastalığı görülmektedir.

Endometriozis hastalığının en yaygın görülen ilk belirtisi, adet sırasındaki ağrı (dismenore)dir. Bu nedenle adet ağrılarının normal kabul edilmesi ve jinekoloğa başvurulmaması, endometriozis tanısında gecikmeye yol açabilir. Yapılan çalışmalarda tüm dünyada Endometriozis hastalığının tanısının 7 ile 10 yıl arasında geciktiği tespit edilmiştir.

Endometriozis, başlangıçta yalnızca adet ağrısına neden olurken, zamanla adet dönemi dışında da kasık bölgesinde şiddetli ağrılar oluşturabilir. İleri evrelerinde cinsel ilişki, idrar yapma ve büyük abdest sırasında ağrıya yol açabilir. Hatta endometriozise bağlı ağrı, bazı durumlarda o kadar şiddetli olabilir ki, bu duruma kusma, şiddetli karın ağrısı eşlik eder ve birçok hasta akut apendisit zannedilip, apendisit ameliyatı geçirir.

Endometriozis, ağrıya ek olarak ne yazık ki kısırlığa (infertilite) de yol açabilir. İnfertiliteye neden olan mekanizmalar tam olarak bilinmemesine rağmen, endometriozis hastalığının yaptığı inflamasyonlar, çikolata kisti, yapışıklıkların kısırlığa neden olabileceği varsayılmaktadır.

Endometriozisin neden bazı kadınlarda görülüp bazılarında görülmediğine dair kanıtlar yeterli değildir. Tek yumurta ikizlerinde bile, ikizlerden birinde endometriozis hastalığı görüldüğünde, diğer ikizde endometriozis hastalığı %52 oranında görülmektedir. Bu durum genetik yatkınlığın endometriozis hastalığının gelişmesinde birçok faktörden sadece biri olduğunu göstermektedir.

Endometriozis Hastalığında Tedavi

Endometriozisi olan hastalarıma hep şu örneği vermekteyim. Nasıl diyabet veya hipertansiyon hastalığı ilaç kullanıldığında kökünden tedavi edilemiyor, ilaç kullanıldığı sürece diyabette kan şekeri ve hipertansiyonda kan basıncı kontrol altında tutuluyorsa, endometriozis hastalığı ve bu hastalıkta kullanılan ilaçlar da benzer özelliklere sahiptir. Bu durumun bilinilmesi, hastalık takibi, tedavi süreci ve cerrahi tedavi açısından faydalı olacaktır.

Her endometriozis hastasının şikayeti, beklentisi, yaşı, yumurta rezervi, çocuk isteme durumu, ağrı şiddeti aynı olmadığından Endometriozis tedavisi mutlaka kişiye özel planlanmalıdır. Endometriozis hastaları bu konuda kendini yetiştirmiş, tecrübe edinmiş hekimler tarafından takip edilmeli, tedavileri uygulanmalıdır.

Prof. Dr. H. Onur Topçu
Kadın Hastalıkları & Tüp Bebek Uzmanı