Kürtaj kelimesi için, küretaj, çocuk aldırma, gebelik sonlandırma, gebelik tahliyesi gibi farklı terminolojiler kullanılsa da aslında istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması anlamında kullanılmaktadır. Her dört kadından biri üreme hayatı boyunca ne yazık ki kürtaj yaptırmak zorunda kalmaktadır.
Kürtaj işlemi ile ilgili yazılı metinden bilgi edinmek isteyen hastalarımız ise aşağıda detaylı bir biçimde kürtaj işlemi ile ilgili bilgilendirici yazımı okuyabilirler.
Ülkemizde 24 Mayıs 1983’te yürürlüğe giren Aile Planlaması Kanununa göre istenmeyen gebelikler son adete göre 10. gebelik haftasına kadar isteğe bağlı olarak sonlandırılabilmektedir.
Kanunen kürtaj yaptırmak yasal olsa da yine de bazı durumların netlik kazanması adına yazımın devamında kürtaj ile ilgili bilgilere yer vereceğim. Ancak bir gebeliği sonlandırma kararı almak önemli bir karardır. Çiftlerin veya kadının kürtaj öncesi kararını bir kez daha gözden geçirmesini önermekteyim. Kürtaj işlemine de karar vermiş hastalarımıza da kararları doğrultusunda hijyenik ve steril bir ortamda, yılların verdiği tecrübeyle bu işlemi olmalarını sağlamaktayım.
Kürtaj Nedir? Nasıl Yapılır?
Kürtaj; kelime anlamı itibarı ile küret denen metal aletler ile rahim içinin kazınması işlemine verilen addır. Kürtaj işlemi sadece gebelik sonlandırmak için değil gebelik yokken de endometrium biyopsisi, probe küretaj (rahim biyopsisi) için yapılabilir. Modern tıbbın gelişmesi ile de gebelik sonlandırmalarında adı her ne kadar kürtaj veya küretaj olarak kalsa da artık vakum aspirasyon işlemi ile gebelik sonlandırmaları yapılmaktadır. Vakum aspirasyon modeli kazıma yöntemine göre daha güvenli ve daha az riskli bir işlemdir. Vakum aspirasyon işlemi büyük enjektörlerle rahim içindeki gebelik materyalinin vakumlanmasıdır.
Kürtaj İşleminin Yapılabileceği Durumlar
- İstenmeyen gebelikler
- Bebekte gelişmenin durması
- Bebekte yaşamla bağdaşmayan sakatlık olması
- Tıbbi olarak gebeliğin sonlandırılması gereken durumlar; radyasyon, ilaç maruziyeti vb.
- Rahim kanseri şüphesi
- Rahim duvar kalınlığının artması
- Düzensiz kanamalar
- Menopoz sonrası kanamalar
Kürtaj Nasıl Yapılır?
Eskiden küret adı verilen metal cerrahi aletler ile kürtaj yapılırdı. Bu metal küretler rahmin yırtılması ve rahim içi yapışıklıklar oluşturması nedeni ile riskliydiler.
Artık günümüzde bu yöntem 10 hafta altı gebelik sonlandırmalarında neredeyse tamamen terk edildi. Bu yöntem yani demir küretlerin kullanılması nadiren tıbbi gereklilik nedeni (bebeğin anne karnında kalbinin durması, sakatlık, yaşamla bağdaşmayan, tahliyenin yapılması gereken durumlar vb) ile gebelik sonlandırılması yapılan 10-20 hafta arası gebelik sonlandırmalarında kullanılmaktadır.
Vakumla Kürtaj Nasıl Yapılır?
- Hasta jinekolojik masaya alınır ve tek kullanımlık steril spekulum ile rahim ağzı gözlenir.
- Vajen ve rahim ağzı enfeksiyon riskini en aza indirmek için antiseptik bir solüsyonla silinir.
- Daha sonra plastik kanüller rahim ağzından geçilir ve rahmin içine ulaşır.
- Plastik kanülün dışarda kalan ucuna vakum görevi gören büyük bir enjektör bağlanır ve rahmin içindeki materyaller aspire edilir. Bu işlemler için 5 veya 6 mm çapında kanüller çoğunlukla yeterli olmaktadır.
- Bu kanüller tek kullanımlıktır, kullan-at şeklindedir.
- Bu işlemin ultrasonografi eşliğinde yapılması rahim içinde parça kalma ihtimalini en aza indirir.
- İşlem bittikten sonra rahim ağzı kontrol edilir.
- Kürtaj işlemi ortalama 5-10 dakika sürmektedir.
İşlem süresini uzatan en büyük neden rahim ağzından bu ince kanüllerin geçmemesidir. Bu durum çok sık olmamakla beraber, en çok sezaryen ile doğum yapmış veya hiç doğum yapmamış kadınlarda görülür. Bu durumda ince bujilerle rahim ağzı 5-6 mm’e kadar dikkatlice genişletilmelidir. Ancak hekim bu kısma çok dikkat etmelidir. Çünkü rahim delinmeleri en sık buji ile rahim ağzı genişletilme işlemi sırasında olmaktadır.
Vakumlu küretaj işleminin rahim içi yapışıklık oluşturma ihtimalinin çok az olması, kanamanın daha az olması, daha az ağrı, daha az rahim delinme riski, daha erken normal yaşama dönüş gibi avantajları vardır.
Kürtaj Sırasında Anestezi Gerekir mi?
Vakumlu kürtaj işlemi ağrılı bir işlemdir. Bazı kadınlar anestezi almadan da bu işlemi yaptırabilmelerine rağmen lokal veya genel anestezi ile bu işlemi yaptırmak hasta konforu için daha uygundur. İşlem sonrasında da adet ağrısına benzer bir ağrı birkaç saat devam edebilir. Kürtaj sırasında ağrı kesmede lokal anestezi de oldukça etkilidir. Genel anesteziye göre daha düşük dozda ilaç verilen sedasyonda da hasta oldukça konforlu bir şekilde kürtaj işlemini olabilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken durum hasta eğer sedasyon ile kürtaj işlemi olacaksa, işlemden 4-6 saat öncesinde bir şey yememesidir. İşlemin de bu konuda iyi bir anestezi uzmanı eşliğinde yapılması çok önemlidir. Sedasyon sonrası hasta birkaç dakika içinde kendine gelmektedir.
Lokal anestezi ile kürtaj işleminde, lokal anestezik madde rahim ağzına verilmektedir. Dolayısıyla tam bir uyuşma olmamakta ve rahim içinde olabilecek ağrılar hissedilebilmektedir. Bu durumda hastanın ağrı eşiği, işlemden yarım saat önce bir ağrı kesici alması, daha önce normal doğumu olup olmadığı gibi durumlar hastanın ağrı şiddetini belirleyecektir. Daha önce hiç normal doğumu olmamış kişilerin sedasyon ile bu işlemi olması daha mantıklı görünmektedir.
Kürtaj İşlemi Öncesi Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar
Kürtaj işlemi öncesi mutlaka gebeliğin ultrasonla rahim içinde olduğu tespit edilmelidir. Eğer ultrasonda gebelik görülmediyse, kanda b-hcg denilen gebelik testi yapılmalıdır. Bu değer yüksek değerlerde ve rahimde gebelik kesesi izlenmiyorsa dış gebelik ihtimali olabileceğinden hasta dikkatli değerlendirilmelidir.
Eğer rahimde gebelik kesesi görülüyorsa, diğer önemli olan durum, gebelik haftasının teyit edilmesidir. Gebelik haftası ultrason ile ve kadının son adet tarihi ile teyit edilmektedir. Kürtaj işlemi, rahim içinde gebelik kesesi izlenen ve 10 hafta gebelik haftasından küçük gebeliği olan kadınlara uygulanabilmektedir.
Ancak bu durumda da en önemli parametre kadının kan grubudur. Kadının kan grubu rh negatif ise, kadın muhakkak eşinin veya partnerinin kan grubunu öğrenmek durumundadır. Kadın rh negatif, erkek rh pozitif ise kan uyuşmazlığı vardır. Bu durumda kadının diğer gebelikleri kötü etkilenmesin diye 72 saat içinde Anti-D immünoglobülüni (kan uyuşmazlığı iğnesi) yapılmak zorundadır.
Diğer önemli durum da eğer gebe kadın genel anesteziye benzer sedasyon ile kürtaj olacaksa işleme muhakkak bir anestezi uzmanının eşlik etmesi ve kadının işlemden önce 4-6 saat bir şey yiyip içmemesidir.
Bunlar dışında hastanın eğer varsa kronik hastalığı veya alerjisi doktoruyla kürtaj işlemi öncesi bu bilgileri paylaşması gerekmektedir.
Kürtaj İşlemi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Nelerdir?
Kürtaj işlemi sonrası yani vakumla yapılan kürtaj işlemi sonrası hasta yaklaşık 10 ile 20 dakika arasında dinlendirilir. Bu dönemde hafif kasık ağrısı ve anesteziye bağlı hafif mide bulantısı, baş dönmesi, sersemlik hissi yaşayabilir. Bu durumlar 1-1.5 saat içinde geçer ve hasta normal yaşantısına dönebilir. İstediğini yiyip içebilir. Sadece bu birkaç saatlik dönemde araç kullanımı önerilmez. Mümkünse kürtaj işlemine gelen hastanın yanında bir kişi olmalı ve ona destek olmalıdır.
Kürtaj işlemi sonrası genelde antibiyotik ve ağrı kesici reçete edilir. Antibiyotik 5 ile 7 gün kullanılmalı, ağrı kesici özellikle ilk gün 12 saat arayla alınmalı, sonraki dönemde hastanın ağrısı olunca kullanılmalıdır.
Kürtaj işlemi sonrası lekelenme tarzında kanama olması, hiç kanama olmaması veya adetten daha az miktarda kanama olması normaldir. Ama adetten daha fazla olması kürtaj işleminden sonra beklenmeyen bir durumdur. Bu durumda muhakkak doktorunuza başvurmalısınızdır.
Kürtaj işlemi sonrası enfeksiyon görülme ihtimali steri şartlara dikkat edilirse ve hijyene dikkat edilirse nadir görülen bir durumdur. Ancak yine de kürtaj işlemi sonrası kötü kokulu vajinal akıntı, geçmeyen kasık ağrısı ve ateş durumları normal değildir. Bu tip durumlar varlığında doktora başvurmak gerekmektedir.
Kürtaj işlemi sonrası ilk 10 gün cinsel ilişki önerilmez. Daha erken olan cinsel ilişki enfeksiyon ihtimalini arttırmaktadır.
Kürtaj işlemi sonrası hemen aynı gün banyo yapabilir veya duş alabilirsiniz. Pansuman vb gibi bir işleme ihtiyaç yoktur. Ancak vajen içi suyla kesinlikle yıkanmamalıdır. Bu durum kürtaj sonrası enfeksiyon riskini arttırmaktadır.
Kürtaj işlemi sonrasında bir hafta sonra ultrasonla kontrol yapılmalıdır. Rahim içinde parça kalması, kürtaj işlemi ultrasonografi eşliğinde yapıldığı takdirde nadir bir durumdur. Ancak yine de her ihtimal göz önüne alınmalı ve kontrolünü hastalar ihmal etmemelidir.
Sağlıkla kalın..
Prof. Dr. H. Onur Topçu
Kadın Hastalıkları & Tüp Bebek Uzmanı
